proces

W tym miejscu opiszę w paru słowach i zobrazuję proces zdjęciami i filmikami:
work in progress...

Opis techniki w skrócie:

   Portrety powstały z tak zwanego “pierwszego światła” padającego na samodzielnie przygotowany, srebrowy materiał światłoczuły, bez pośrednictwa negatywu czy pliku cyfrowego. Każda płyta jest unikatem, nie da się jej skopiować lub powtórzyć. Powstawaniu zdjęć towarzyszy specyficzna atmosfera. Opary eteru, unieruchomienie modela, moment ukazania się twarzy w kilka minut po wykonaniu zdjęcia zmieniają proces w swoisty rytuał. Długi czas naświetlania, uczulenie materiału głównie na kolory: niebieski i fioletowy oraz plastyka wielkiego formatu pomagają wydobyć spojrzenie.

 Ambrotypia to pozytywowa odmiana techniki mokrej płyty z 1851 roku (mokry kolodion, wet plate collo-
dion), gdzie jako nośnik zdjęcia użyte jest czarne lub pomalowane na czarno szkło. Jeśli zdjęcie wykonamy na przeźroczystym szkle, to otrzymamy negatyw. Niedoświetlony negatyw na czarnym tle daje wrażenie pozytywu. Ambrotos znaczy nieśmiertelny i rzeczywiście jest to jedna z najtrwalszych, przetestowanych przez czas, technik zapisu obrazu. Otrzymujemy jeden unikatowy obraz, który jest odbiciem lustrzanym sceny. Posiada on niezwykle głębokie czernie, natomiast biele są srebrno-szare. Możliwe jest przeniesienie dowolnego obrazu, nawet cyfrowego, na szkło. Takie zdjęcie nazwałbym odbitką kolodionową lub ambrotypową.

 Odpowiednio wyczyszczone szkło pokrywamy warstwą mieszaniny kolodionu fotograficznego (nitroceluloza rozpuszczona w eterze i etanolu) oraz soli (potasu, kadmu lub amonu — w zależności od receptury). Od tej pory proces dyktuje tempo. Płytę wkładamy do azotanu srebra na 3-4 minuty, aby uczuliła się na światło. Następnie płyta wkładana jest do światłoszczelnej kasety, ta do aparatu i następuje naświetlanie. Trwa to zazwyczaj od kilku do kilkudziesięciu sekund. Płyta przenoszona jest do ciemni i wywoływana mieszaniną związków żelaza, wody i kwasu. Kolejny etap to krótkie płukanie i już w świetle dziennym płyta jest utrwalana. Można to zrobić za pomocą niemal każdego utrwalacza fotograficznego lub roztworu cyjanku potasu. Moment pojawienia się zdjęcia jest magiczny. Po ponownym płukaniu suszymy płytę. Proces od oblania płyty do jej utrwalania trwa kilka minut. Dłuższe działanie uniemożliwia otrzymanie obrazu. Na zakończenie, aby zabezpieczyć srebro przed utlenianiem, pokrywa się je warstwą werniksu, tradycyjnie z żywicy krzewu sandrakowego i oleju lawendowego. Jeśli zdjęcie wykonane było na przeźroczystym szkle, to aby otrzymać ambrotyp, szkło malujemy czarną farbą lub podkładamy czarny materiał.

 Płyty — ze względu na jakość — doskonale nadają się do digitalizacji i powiększeń, jednak żadna metoda wyświetlania czy druku nie odda uroku oryginału. Niestabilność procesu, łatwość powstawania przeróżnych artefaktów, niepowtarzalność oraz osobliwy klimat sprzyjają wykorzystaniu techniki na polu fotografii arty-
stycznej.

Dokładniejszy opis techniki:

Bezpieczeństwo:

Opisany poniżej proces jaki i chemikalia do niego użyte są bardzo niebezpieczne dla zdrowia. Dla przykładu: Azotan srebra może oślepić. Eter jest bardzo wybuchowy z temperaturą wrzenia 34 stopni Celcjusza. Kadm jest rakotwórczy. Okres półtrwania kadmu w organizmie to 13 lat. Kwas azotowy... Nie biorę żadnej odpowiedzialności za osoby pracujące według poniższych wskazówek. Pamiętaj, że wszystko co wykonujesz pracując z procesem kolodionowym robisz tylko i wyłącznie na własną odpowiedzialność. Przeczytaj kartę charakterystyki każdej substancji z jaką będziesz mieć do czynienia. W pracy wykorzystuj odzież ochronną, okulary ochronne, rękawiczki, maskę zaopatrzoną w filtry z aktywnym węglem.



Wybór aparatu do techniki mokrego kolodionu.

Praktycznie każdy aparat wielkoformatowy może być dostosowany do potrzeb mokrego kolodionu. Kluczowym elementem jest kaseta do przenoszenia materiału światłoczułego z ciemni. (Wyjątkiem może być przypadek gdy wywołujemy w aparacie. np. samochód jest jednocześnie aparatem i ciemnią). Aparat nie musi być wyposażony w migawkę. Kilkusekundowe naświetlanie można wykonać za pomocą dekielka obiektywu lub kapelusza.
Kaseta może być drewniana lub z tworzywa sztucznego. Drewniane kasety podlegają dość szybkiemu zużyciu. Wszystkie elementy metalowe mające kontakt z mokrą płytą lub jej pozostałościami ulegają błyskawicznej korozji oraz powodują występowanie artefaktów na obrazie (tzw. oyster shells). Kaseta powinna być ładowana od tyłu. Z odrobiną rzemieślniczych umiejętności możemy samodzielnie przerobić kasetę dwustronną ładowaną od przodu na taką, która jest dostosowa do mokrego kolodionu. Jako ograniczniki najczęściej w rogach wykorzystywane są trójkąty szklane lub z tworzywa, a także posrebrzane lub kwasoodporne druciki. Płyta może być dociskana za pomocą np. sprężyny. Kaseta musi być światło-szczelna i posiadać szyber umożliwiający odsłonięcie płyty od strony emulsji w aparacie. Patrz rys. nr
Teoretycznie zdjęcia możemy robić wyczernionym pudełkiem z obiektywem. W praktyce Nowoczesne aparaty wielkoformatowe posiadające precyzyjne i różnorakie regulacje umożliwiające zmianę geometrii zdjęcia i przbiegu głębi ostrości dają najwięcej możliwości.
Każdy obiektyw pokrywający obrazem płytę będzie nadawał się do robienia zdjęć. W portrecie najlepiej sprawdzają się długie i jasne konstrukcje. Na przykład obiektywy typu Petzval. Obiektywy od projektorów, latarni magicznych i fotografii lotniczej. W fotografii krajobrazu przy silnym słońcu migawka lub możliwość regulacji przesłony może okazać się niezbędna do wykonania zdjęcia. Kupując obiektyw zwróćmy uwagę na pole krycia obiektywu. Pamiętajmy o tym, że o perspektywie decyduje zarówno ogniskowa jak i format zdjęcia oraz odległość punktu ostrości.
W Polsce najpopularniejsze i tanie używane aparaty wielkoformatowe to Mentor, FKD, Globica. Praktycznie wszystkie egzemplarze wymagają małej przeróbki i konserwacji.